''BOUREKAS FILM'' DEN İSRAEL ÖDÜLÜ'NE :

MENAHEM GOLAN'IN İSRAEL-HOLLYWOOD HİKAYESİ

Efsanevi film yapımcısı Menahem Golan'ın vefatının üzerinden on yıl geçti (1929-2014). Olağanüstü kariyeri, İsrael’in benzersiz toplumsal yapısıyla dalga geçen filmlerle başladı, ancak Chuck Norris, Sylvester Stallone ve Meryl Streep gibi isimlerle çalışmaya devam etti.

2005 -06 yıllarında, İsrael’de ve daha sonra ABD'de bir film patronu olan Menahem Golan, bir dizi uzun röportaj için bir araya geldi.

Golan'ın Tel Aviv'deki ofisinde ve Yafo'daki evinde bir öğrencisiyle röportaj yapan sinema profesörü Smulik Duvdevani, ''sinemadan bahsetmeye başladığında gözleri parlardı'' dedi.

Toplam 15 saat süren bu söyleşiler, ülkenin film endüstrisinin ilk yıllarını belgeleyen ''İsrael Sineması, Tanıklık Veritabanı'' adlı projenin bir parçası.

Tel Aviv Üniversitesi ve Yeruşalayim'deki Sam Spiegel Film ve Televizyon Okulu'nda ders veren Duvdevani, ona popüler İsrael sinemasının babası diyebilirsiniz, kitlelere yönelik filmler: komedi, melodram, aksiyon' 'dedi. ''İsrael film endüstrisinin inşaasına yardımcı oldu. ''

Golan, kariyerine İsrael Tiyatrosunda başladı, ancak asıl yeteneğini 1960'lı ve 70'li yıllarda, etnik kökene dayalı yanlış anlamalar ve çatışmalar yaşayan Aşkenazi ve Sefarad karakterleri tasvir eden ''Burekas Filmleri'' olarak bilinen bir türde film yönetmeni ve yapımcısı olarak keşfetti.

O zamanlar çok az İsraelli herhangi bir tarzda film yapıyordu ve yüksek prodüksiyon değerleri için çok az takdir vardı - formlardan bahsetmiyorum bile. Ses kalitesi o kadar kötüydü ki, bazen alt yazılar zorunluluktu. Filmlerin montajları bile çok başarılı değildi.

Ancak Ariel Ü'niversitesi'nde profesör olan ve 2023'te İngilizce olarak yayınlanan ''İsraeli Burakas Film: Their Origins And Legacy'' adlı kitabın yazarı Rami Kimche, türün İsrael sinemasının gelişiminde ''önemli bir aşama'' olduğunu söyledi.

Polonyalı göçmen bir ailenin oğlu olan Golan, Mizrahi Yahudilerini konu alan filmlerle toplumsal engelleri yıkmayı amaçlamamış olsa da, onları bilet alan izleyici kitlesinin bir parçası olarak görüyordu.

''O Bir işadamıydı, tiyatrocuydu, yapımcıydı. Önemliydi, çünkü ilkti, ''dedi Kimche.

Golan'ın bir oyun ve önceki bir filme dayanarak yönettiği 1973 yapımı Bourekas Müzikali ''Kazablan'', New York merkezli İsrael Film Merkezi'nin müdürü Isaac Zablocki'ye göre ''Büyük, çok büyük bir prodüksiyondu, kesinlikle çığır açıcıydı ve çalışmalarının zirvesiydi''. Golan, Fortuna, Aliza Mizrahi ve Katz Carasso olmak üzere üç Bourekas filmi daha yönetti.

Golan'ın türdeki en bilinen filmi: Chaim Topol'un başrol oynadığı ve Ephraim Kishon'un yönettiği Sallah Shabati, 1964'te yabancı film kategorisinde İsrael'in ilk Akademi Ödülü adaylığını getirdi.

Golan tarafından çekilen diğer üç film ise yabancı film dalında Oscar'a aday gösterildi: Seni Seviyorum Rosa (1972), Shlush Sokağındaki Ev (1973) ve bir önceki yıl İsrael Savunma Kuvvetleri'nin, Uganda'nın Entebbe kentinde rehin tutulanları kurtarmasını anlatan Thunderbolt Operasyonu (1977).

Golan, 1979'da Hollywood'a taşındı ve kuzeni Yoram Globus ile birlikte 'Cannon Films' adlı bir stüdyo satın alarak, dünyanın en büyük sahnesinde gişe rekorları kıran filmler çekmeye başladı.

Başrol oyuncuları arasında Robert Mitchum, Sean Connery, Rock Hudson, Katherine Hepburn, Lauren Bacall, Faye Dunaway, Martin Sheen, Roger Moore, Rod Steiger, Donald Sutherland, Shelley Winters, Isabella Rosselini, Sally Field, Michael Caine, Kim Bassinger, Ellen Burstyn ve genç Meryl Streep vardı. Sert adamlar Charles Bronson ve Chuck Norris birden fazla Cannon filminde oynadılar - ve Sylvester Stallone ve Jean-van Damme da rol aldı. İki küresel figür de, opera sanatçısı Placido Domingo ve bale sanatçısı Mikhail Baryshnikov.

Ünlü yönetmenler de kadroya dahil oldu. Lina Wertmuller, Robert Altman, John Frackenheimer, John Cassavetes ve Roman Polanski.

Ruth Golan, babasının 1984 yapımı 'Ordeal By Innocence' filminin gösterimine katılmak için güzel, uzun bir elbise aldığını hatırlıyor. Herhengi bir gösterim değil, Kraliçe II. Elizabeth ve Prens Philip'in huzurunda Londra’daki bir sinemada düzenlenen bir gösterim. Golan, kraliçenin yanında oturuyordu. Kızının söylediğine göre, yanlışlıkla kraliçenin elbisesine dolanmaması için kol saati takmaması söylenmişti.

Kızlarından Ruth ve iki kızkardeşi, Golan'ın film setlerinde takılırlardı. Oralarda aktris Gila Almagor ve' Seni Seviyorum Rosa' adlı filmde Michal Bat-Adam ile tanıştı. Daha sonra Stallone, Voight ve babası için çalışan diğer bazı Amerikalı yıldızlarla tanıştı.

'Cannon' eleştirmenlerce beğenilen filmler yayınlamasa da, birçoğu kara dönüştü. Stüdyo kesinlikle devam filmi fabrikasıydı: Pop Lemon Sicle ve altı devam filmi, Death Wish'in dört devam filmi, dört Ninja filmi, Delta Force ve iki devam filmi, Emmanuelle VII, Superman IV, Missing İn Action 3, Exterminator 2, Breakin 2, Missing In Action 2, ve Texas Chainsaw Massacre 2.

''Bazen para vardı, bazen yoktu. Bazen bir evimiz vardı, bazen yoktu. İstikrarlı değildi ama harikaydı-bir noktaya kadar, ''dedi Ruth Golan.

 Zablocki, ''Golan ucuza filmler yaptı, bir zamanlar B filmleri olarak adlandırılan. ''Zablocki bir örnek olarak Superman IV'ün düşük prodüksiyon kalitesi''ni gösterdi, buna Superman'ın önceki üç filmden ''çok daha sahte'' görünen uçma sahneleri de dahildi.

Ancak Golan büyük düşündü. Hatta Yeruşalayim'in batısındaki Neve İlan'da bir stüdyo bile kurdu ve uluslararası yönetmenleri İsrael’de film çekmeye ikna etmeyi amaçladı. Norris'in başrol oynadığı kendi filmi' The Delta Force 'stüdyoda çekildi, ancak iki devam filmi çekilmedi.

Duvdevani, ''İsrael’de bir Hollywood filmi çekmekle ilgileniyordu'' dedi.

Neve Ilan’daki uluslararası film stüdyosu uzun ömürlü olmadı, ancak sonunda daha güçlü bir film endüstrisi ortaya çıktı. Zablocki, ''önemli bir yapıtaşı olduğunu ispat ediyor.'' demekte.

İsrael, Golan'ın hayatında bir devam niteliğindeydi. 1990'larda ülkeye kesin olarak geri döndü ve yaşam boyu başarı ödülü alarak verilen 1999 İsrael Ödülüne (Pras İsrael) layık görüldü. Golan, 10 yıl önce, Ağustos ayında Yafo'da yaşama veda etti. İsrael Ulusal Kütüphanesi, Golan'ın kariyerini belgeleyen kapsamlı bir fotoğraf koleksiyonuna sahiptir.

Ruth Golan: ''O, sevgi dolu bir babaydı, ama aynı zamanda kariyeriyle de meşguldü'' dedi. ''Yaptığı işi seviyordu''.

Kazablan filminin en ünlü parçalarından 'Kol Ha-Kavod - Yehoram Gaon 

Sallah Shabati - Ah Ya-Rab